Praktijkvoorbeelden
Om u een beter beeld te geven van Leefstijlgeneeskunde en Integrale geneeskunde beschrijf ik op deze pagina een voorbeeld dat is ontleend aan een “echte” cliënt maar dat ik heb aangepast om ervoor te zorgen dat de patiënt niet herkenbaar is.
Overgangsklachten: opvliegers
Het gaat om een vrouw van begin 50 die zich meldt met overgangsklachten. Zij heeft veel last van opvliegers ’s nachts; deze houden haar uit haar slaap en daardoor is ze erg moe overdag. Haar huisarts heeft hormoontherapie voorgesteld, maar daarvoor voelt zij niets.
Ik bespreek met haar wat haar klachten precies zijn en hoe het verder met haar gezondheid is en was maar als leefstijlarts vraag ik ook naar hoe haar leven er verder uitziet; hoe laat ze opstaat en gaat slapen, waarmee zij haar dagen vult, wat ze eet, wat ze doet qua beweging, ontspanning, sociale contacten etc.. We stellen een tijdlijn op van alles in haar leven wat relevant kan zijn voor haar gezondheid.
Het blijkt dat zij altijd gezond is geweest. De enige andere klacht die zij heeft, is obstipatie. In de voorafgaande jaren heeft zij veel stressvolle momenten gehad en momenteel zijn er veel spanningen op het werk. Zij heeft haar voeding al zoveel mogelijk aangepast (koolhydraatarm en intermittent fasting). Zij is “een bezige bij” maar doet niet aan sport. Zij heeft een goede relatie en ook daarbuiten veel goede contacten. Ze heeft een positieve instelling en voelt zich lichamelijk fit, maar baalt van het slechte slapen.
Nadat we al deze aspecten besproken hebben en een tijdlijn hebben gemaakt, maken we een “film” van het ontstaan van haar problemen. Hiervoor bekijken we welke mechanismen in het lichaam (de hormoonassen, het zenuwstelsel, de orgaansystemen) mogelijk een rol spelen.
De “film” die we voor haar kunnen opstellen, is als volgt:
door de stressvolle momenten en de spanningen op het werk, is de balans tussen het sympatisch zenuwstelsel (fight/flight/freeze) en het parasympatisch zenuwstelsel (rust/spijsvertering) verstoord: de activiteit van het sympatische zenuwstelsel is verhoogd
het stresshormoon adrenaline heeft ook effect op de tolerantie van het temperatuurcentrum
door de overgang, is het oestrogeengehalte in haar bloed gedaald en (mede) daardoor is de tolerantie van het temperatuurcentrum voor stijging van de lichaamstemperatuur afgenomen; zelfs een kleine toename van de lichaamstemperatuur leidt tot een heftige reactie met transpireren en verwijding van de bloedvaten in de huid
de periode rondom de menopauze zorgt op zichzelf ook voor fysieke stress door de sterk wisselende hormoonspiegels die in deze levensfase kunnen optreden
Het behandelplan dat we vervolgens opstellen, is gericht op de mechanismen die een rol kunnen spelen bij het ontstaan van de klachten. Niet alles hoeft te worden aangepakt; een paar kleine aanpassingen kunnen al een groot effect hebben. Er zijn veel verschillende mogelijkheden en de voorkeuren van de cliënt geven hierbij de doorslag.
Verminderen van de werkstress zou zeker helpen. Helaas is dat niet altijd mogelijk. In dat geval is het belangrijk om zo om te leren gaan met de stress, dat je er minder last van hebt. Deze cliënte overwoog om van baan te veranderen maar had de knoop nog niet doorgehakt. Nu ze begreep hoeveel invloed stress op haar klachten had, besloot ze om dit pad verder te onderzoeken.
Eén van de belangrijkste aandachtspunten in ieder behandelplan is voeding, omdat voeding de stoffen levert die nodig zijn bij alle processen in ons lichaam. Dat geldt ook voor de produktie van de boodschapperstoffen van het zenuwstelsel (neurotransmitters) en hormonen. Bijvoorbeeld voldoende inname van choline (bouwstof van acetylcholine, de neurotransmitter van het parasympatisch zenuwstelsel) en B-vitamines (spelen een belangrijke rol bij veel systemen in het lichaam maar zeker ook in het zenuwstelsel) is belangrijk, zeker bij stress. Eventueel kunnen supplementen (vitamines, mineralen) worden gebruikt maar bij voorkeur wordt eerst de voeding geoptimaliseerd. Deze cliënt had een heel gezonde voeding met veel groenten, gezonde vetten en voldoende eiwitten en nam al extra Magnesium en vitamine D. Een voedingsadvies was in dit geval niet nodig.
Om het autonome zenuwstelsel weer in balans te brengen, is het belangrijk om de parasympaticus te activeren; dit is de tegenhanger van de sympaticus. Dit kan bijvoorbeeld door ademhalingsoefeningen, yoga, mindfulness, wandelen in de natuur, zingen, een warm bad nemen etc.. De meeste van deze activiteiten kunnen thuis worden gedaan. Er zijn gratis apps met ademhalingsoefeningen of mindfulness-oefeningen en meditaties. Er zijn veel YouTube kanalen die gratis yoga-lessen aanbieden. Het kost alleen een tijdsinvestering. Iedere dag 5 minuten ademhalingsoefeningen doen, kan al veel helpen. Deze cliënt vond stilzitten heel moeilijk maar wilde toch proberen of mindfulness met behulp van een app haar zou helpen. Daarnaast besloot ze haar hobby, dansen, weer op te pakken.
Krachttraining met handgewichten of met lichaamsgewichtoefeningen (o.a. opdrukken, kniebuigingen, sit-ups) zorgt voor een toename van spiermassa. Dat heeft diverse gezondheidsbevorderende effecten. Onder andere verbetert hierdoor de balans tussen de verschillende (geslachts)hormonen waardoor het aantal opvliegers vermindert. Ook dit kan thuis en hoeft niet veel tijd te kosten. De cliënt koos voor oefeningen met handgewichten (“dumbbells”) met instructie via een YouTube kanaal dat veel verschillende trainingen gratis aanbiedt.
Als leefstijlinterventies onvoldoende werken, kunnen supplementen worden ingezet om het zenuwstelsel tot rust te brengen of om de hormoonspiegel te beïnvloeden. Bij het gebruik van fytotherapie is het belangrijk om te letten op interacties met medicijnen en ervoor te zorgen dat produkten van goede kwaliteit worden gebruikt om de veiligheid te waarborgen. Iedereen is anders dus de keuze verschilt per individu. Deze cliënt wilde geen extra supplementen gebruiken.
Stress heeft ook invloed op het microbioom en omgekeerd heeft het microbioom invloed op stress. Gezien de obstipatie die deze cliënt had, zou onderzoek van het microbioom een optie zijn. IMHealth werkt daarvoor samen met het Microbiome Center. Indien uit ontlastingsonderzoek blijkt dat er verstoringen zijn in het microbioom of dat de doorlaatbaarheid van de darm is toegenomen, kan de apotheker van het Microbiome Center een op de cliënt afgestemd probioticum samenstellen. Deze cliënt koos daar nu niet voor maar zou dat wel willen proberen als de obstipatie niet zou verbeteren.
Het maken van de film van het ontstaan van haar klachten, was voor deze cliënt een echte eye-opener. Zij besloot eerst met de leefstijlinterventies aan de slag te gaan en eventueel terug te komen mochten de opvliegers en/of de obstipatie niet afnemen.